डोनाल्ड ट्रम्प अमेरिकाको राष्ट्रपति बनेदेखि नै विश्वभरका सेयर बजारमा उथलपुथलको वातावरण बनेको छ । मानिसहरू ‘सुरक्षित लगानी’ मानिने सुनको बारेमा इन्टरनेटमा यस्ता प्रश्नहरू खोजिरहेका छन् ।

पछिल्ला केही दिनदेखि सुनको मूल्य निरन्तर बढिरहेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासङ्घकाअनुसार आज सुनको मूल्य तोलामा २ हजार २ सय रूपैयाँले बढेको छ । यसअघि मङ्गलबार सुन तोलामा १ हजार ९ सय रूपैयाँले बढेको थियो ।

एकातिर सुनको मूल्य बढ्दै छ भने अर्कोतिर डलर बलियो हुँदै बन्दै गएको छ ।

यसको पछाडि अमेरिकी राष्ट्रपतिले मेक्सिको, क्यानडा र चीनमाथि नयाँ कर लगाएको र विश्वभरको सेयर बजारमा आएको गिरावटको प्रवृत्ति रहेको विज्ञको विश्वास छ ।

ट्रम्प प्रशासनले चालेका यी कडा कदमहरूका कारण विश्वव्यापी रूपमा मुद्रास्फीति बढ्ने डर छ । लगानीकर्ताहरूले स्टकमा हुनसक्ने सम्भावित नोक्सानीको क्षतिपूर्ति गर्न सुनमा लगानी गरिरहेका छन् ।

भारतका बजार विश्लेषक आसिफ इकबाल भन्छन्, “अहिलेको वातावरणमा धेरै लगानीकर्ताहरूले सुनलाई हेजिङ रणनीतिको रूपमा लिइरहेका छन् । उनीहरूलाई सेयर बजारमा घाटा हुनसक्ने डर छ । त्यसैले उनीहरू सुनमा लगानी गर्ने विकल्प खोजिरहेका छन् ।”

अर्थशास्त्री प्राध्यापक अरुण कुमारले भने, “डोनाल्ड ट्रम्पले लगाएको करका कारण अनिश्चितताको वातावरण छ । जब संसारमा अनिश्चितता हुन्छ, मानिसहरू सुरक्षा चाहन्छन् । सुनको माग बढ्छ, जसका कारण यसको मूल्य बढ्छ ।”

वास्तवमा ट्रम्पले हालै क्यानडा र मेक्सिकोबाट आयात हुने सामानहरूमा २५ प्रतिशत र चीनमा १० प्रतिशत कर लगाउने आदेश दिएका थिए । यद्यपि, ट्रम्पले मेक्सिको र क्यानडामा २५ प्रतिशत कर लगाउने योजनालाई ३० दिनको लागि स्थगित गरेका छन् ।

ट्रम्पले चीनलाई कुनै छुट दिएनन् र उनले युरोपेली सङ्घमा कर लगाउने बारेमा पनि कुरा गरेका छन् । चीनले पनि अमेरिकी सामानहरूमा कर लगाउने भन्दै बदला लिएको छ, जसको अर्थ आगामी समयमा ट्यारिफ युद्धको सम्भावना बढेको छ ।

सुन सुरक्षित लगानी हो  ?

सुनको मूल्य बढ्नुको अर्को कारण पनि छ र त्यो हो विश्वभरका केन्द्रीय बैङ्कहरूले सुन किनिरहेका छन् ।

डलरको तुलनामा नेपाली रुपैयाँ कमजोर हुनु र मध्यपूर्व तथा रुस-युक्रेन युद्धका कारण सुनलाई सुरक्षित लगानीको रूपमा पनि हेरिएको छ ।

प्राध्यापक अरुण कुमार भन्छन्, “डलर एक बलियो मुद्रा हो । सन् २००७ देखि २००९ सम्मको आर्थिक मन्दीको समयमा डलर बलियो भएको थियो, तर अन्य मुद्राहरू घटेका थिए । डलर र सुनको मूल्य घट्ने छैन भन्ने विश्वास गरिन्छ ।”

उनी थप भन्छन्, “यदि अन्य मुद्राहरूको मूल्य घट्यो भने मानिसहरू डलर र सुनतिर लाग्नेछन् ।”

के तपाईंले अहिले सुनमा लगानी गर्नुपर्छ ?

जसरी स्टक र कमोडिटी बजारमा अनिश्चितता छ, त्यसरी नै विज्ञहरू सुनको भविष्यको चालको बारेमा पनि निश्चित छैनन् । एकमुष्ट लगानीको सट्टा मानिसहरूले हरेक शरद ऋतुमा सुन किन्ने रणनीति अपनाउने विज्ञको विश्वास छ ।

बजार विज्ञ आसिफ इकबाल भन्छन्, “लामो समयको लागि सुनमा लगानी गर्न चाहनेहरूले गोल्ड ईटीएफ र सोभरेन गोल्ड फन्डमा लगानी गर्न सक्छन् ।”

आसिफ भन्छन्, “भौतिक सुन पनि एक विकल्प हुन सक्छ, तर खरिददारहरूले बनाउने शुल्क र भण्डारण लागतलाई पनि ध्यानमा राख्नुपर्छ ।”

विश्वका धेरै देशहरूमा अस्थिरता रहेको र मुद्रास्फीतिले पनि यसको प्रभाव देखाएको उनको भनाइ छ । यस्तो अवस्थामा, सुनको मूल्यमा वृद्धि हुने प्रवृत्ति जारी रहन सक्छ, तर यो एकतर्फी हुनेछैन र बीचमा लगानीकर्ताहरूले खरिद गर्ने अवसरहरू प्राप्त गरिरहनेछन् ।